Türk Dünyası, 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılda tüm Türk halkları için kullanılan coğrafi ve kültürel bir kavram [1].
Türk Dünyası, Tüm Türk soylu halklarını kapsayan bir kavramdır. Bazı araştırmacılar sadece Orta Asya için bu kavramı kullanır. Türkistan kavramı ile eş anlamlı kullanıldığı da olur. Ancak Orta Asya ve Türkistan kavramlarından daha geniş bir kavramı ifade eder.
Türk Dünyası, Orta Asya'ya ek olarak Türkiye, Avrupa, Kafkasya, Çin ve Rusya Federasyonu içindeki Türki bölgeler ile Türk diasporasını kapsar. Çünkü kavramın ifade ettiği, tüm Türk Cumhuriyetleri ve özerk Türk Cumhuriyetleri ve topluluklarıdır.
Türk Dünyası ile eşanlamlı olan Türkeli kavramı ise, 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında tüm Türk halkları için kullanılmış coğrafi ve kültürel bir kavram olarak eskilerde kalmıştır. Çoğunlukla, Türklerin çoğunlukta olduğu bölgeler için kullanılmaktadır.
Bağımsız Türk Devletleri
* Azerbaycan
* Kazakistan
* Kırgızistan
* Kuzey Kıbrıs
* Özbekistan
* Türkiye
* Türkmenistan
Özerk Yapılar
Rusya Federasyonu
* Altay
* Başkurdistan
* Çuvaşistan
* Hakasya
* Kabardino-Balkarya
Balkarya
* Karaçay-Çerkes
Karaçay
* Tataristan
* Tuva
* Saha
Çin Halk Cumhuriyeti
* Sincan Uygur Özerk Bölgesi
Moldova
* Gagavuzya
Özbekistan
* Karakalpakistan
Azerbaycan
* Nahcivan
Diğer Türk toplulukları
Balkanlar ve Avrupa
* Arnavutluk'taki Türkler
* Batı Trakya Türkleri
* Bulgaristan'daki Türkler
* Finlandiya Türkleri
* Karaim Türkleri
* Kırım Tatarları
* Kosova'daki Türkler
* Bosna'daki Türkler
* Sancak Türkleri
* Makedonya'daki Türkler
* Romanya'daki Türkler
Orta Doğu
* Irak Türkmenleri
Türkmeneli
Asya
* Ahıska Türkleri
* Yugurlar
* Iran'daki Türk halkları
* Rusya'daki Türk halkları
Önemli Şehirler
Başkentler
* Abakan / Hakasya
* Aşkabat / Türkmenistan
* Ankara / Türkiye
* Astana / Kazakistan
* Bakü / Azerbaycan
* Bişkek / Kırgızistan
* Çeboksarı / Çuvaşistan
* Gorno-Altaysk / Altay
* Karaçayevsk / Karaçay
* Kazan / Tataristan
* Kızıl / Tuva
* Nalçik / Balkarya
* Nukus / Karakalpakistan
* Taşkent / Özbekistan
* Ufa / Başkurdistan
* Urumçi / Sincan
* Yakutsk / Saha
Önemli Şehirler
* Amur
* Akmescit
* Astrahan
* Çelyabinsk
* Kaşgar
* Kerkük
* Kurgan
* Meşhed
* Mezar-ı Şerif
* Merv
* Olgey
* Orenburg
* Omsk
* Prizren
* Samara
* Şiraz
* Tebriz
* Tümen
* Ulyanovsk
Coğrafya ve Tarih
Ilgili Coğrafi Kavramlar
* Türkistan
* Kırım
* Kafkasya
* Dobruca
* Idil-Ural
* Sibirya
* Balkanlar
* Orta Asya
* Anadolu
* Maveraünnehir
* Hazar denizi
* Horasan
* Altay Dağları
* Tanrı Dağları
* Gobi çölü
* Taklamakam Çölü
* Karakum Çölü
* Deşt-i Kıpçak
* Kingan Dağları
* Baykal Gölü
* Selenga nehri
Tarih
* Öntürkler
* Türk tarihi
* Tarihi ve çağdaş Türk devletleri
* Türk tarihi literatürü
* 16. yüzyıl sonrası Türk tarihi
* SSCB
Felsefi ve Siyasi Kavramlar
* Türkçülük
* Türk Birliği
* Turan
* Orta Asya Birliği
Türk halkları arası ilişkiler
Türk ulusları arası resmi organizasyonlar
* Türk Zirvesi
* Türk Kurultayı
* Türksoy
* ECO
* TÜRKPA
* TDBB
Türkiye menşeili resmi kurumlar
* TIKA
* TÜDEV
Türkeli Kavramı
19. yüzyılın sonlarında ise günümüzde kullanılan Türk Dünyası teriminden daha çok "Türkeli" terimi kullanılmıştır. Türkeli ile Türk Dünyası sözcükleri eşanlamlı terimlerdir. Türkeli sözcüğü Türk ili anlamına gelmektedir ve Türk halklarının çoğunlukta oldukları coğrafyaya verilen Türkçe isimdir. Türkeli kelimesi özellikle 19'ncu yüzyılın ortalarında meşrutiyet kazanan Türkçülük ile Türkiyede ve Rusya Türklerince kullanılmaya başlanmıştır.
1930'larda Mustafa Kemal Atatürk Türkeli kavramını şöyle açıklamaktadır: "Türk Milleti Asya'nın garbında ve Avrupa'nın şarkında olmak üzere kara ve deniz sınırlarıyla ayırt edilmiş, dünyaca tanınmış büyük bir yurtta yaşar... Onun adına Türkeli derler... Türk yurdu daha çok büyüktür… Yakın ve uzak zamanlar düşünülürse, Türk'e yurtluk etmemiş kıta yoktur... Bütün dünyada, Asya, Avrupa, Afrika Türk atalarına yurt olmuştur... Bu hakikatler eski ve hususiyle yeni tarih vesikalarıyla malûmdur.
|